Etik
İlkeler ve Yayın Politikası
1. Yayın Etiği
Aşağıda yer alan etik görev ve sorumluluklar Committee on Publication Ethics
(COPE) tarafından yayımlanan öneri ve kılavuzlar temel alınarak hazırlanmıştır.
Dergimiz, aşağıda belirtilen etik ilkelerine uymayı taahhüt eder.
2. Yayıncıların Etik Sorumlulukları
Yayıncı, dergiyi yayımlamakla hiçbir maddi kâr amacı gütmemektedir.
Yayıncı, dergiye gönderilen yazılarla ilgili editörlerin bağımsız kararlar
almalarını taahhüt eder.
Yayıncı, editörlere ilişkin her türlü bilimsel suiistimal, atıf çeteciliği ve
intihal ile ilgili önlemleri alma sorumluluğuna sahiptir.
Dergimize gönderilen makalelerin fikir özgürlüğü ve mülkiyet hakları gibi
hususlar saygındır. Yayıncılar dergide yayımlanmış her yazının fikri mülkiyet
ve telif hakkını korur. Dergi yönetimi olası ihlallerde derginin ve yazarların
haklarını savunur.
3. Editörlerin Etik Görev ve Sorumlulukları
3.1. Editörlerin Genel Görev ve Sorumlulukları
Editör, dergide yayımlanan yazıların derginin yayın politikasına, derginin amaç
ve kapsamına uygunluğunu sağlamalıdır.
Editör, dergiye gönderilen yazılardaki kişisel verilerin korunmasına özen
göstermeli ve bu kişisel verileri, bireylerin açık rızası olmadan
yayımlamamalıdır. Editör, dergiye gönderilen yazı ile ilgili tüm bilgilerin
yayımlanana kadar gizli tutulmasını sağlamalıdır.
Editör, dergide yayımlanan yazılarla ilgili eleştirileri titizlikle dikkate
almalı ve bu konuda yapıcı bir tutum sergilemelidir.
Editör, dergiye gönderilen yazılarla ilgili yazışma, dosya ve diğer kayıtları
elektronik ortamda veya basılı olarak saklamalıdır.
Editör, derginin ve yayının kalite standartlarını yükseltmek için gerekli
çalışmaları yapmalıdır.
Editör, akademik fikir çeşitliliğini ve bilimsel düşünce özgürlüğünü
savunmalıdır. Aynı zamanda fikri mülkiyet hakları ile etik standartları
gözeterek dergi işleyişini sürdürmelidir.
Editör, dergiye gelen yazıları, yazarlarının etnik köken, cinsiyet, tabiiyet,
dini inanış ya da politik felsefelerini dikkate almaksızın bilimsel içerik
açısından değerlendirmelidir.
Editör, yayın politikası gereği tüm yayın süreçlerinde (yayında herhangi bir
sebeple düzeltme, değiştirme ve açıklama gerektiren konularda) şeffaflık
ilkesini ön planda tutmalıdır.
Editör, dergiye gönderilen yazılarda insan ve hayvan haklarının korunmasını
sağlamalıdır. Editör, makalelerde kullanılan deneklerle ilgili etik kurul onayı
veya deneysel araştırmalarla ilgili yasal izinlerin olmadığı durumlarda söz
konusu makaleyi reddetmelidir.
Editör, kör ve çift hakemlik süreçlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesini
sağlamalıdır.
Yazılarla ilgili hakem atamasında sadece editör ve editör kurulu tam yetkiye
sahip olup yazıların yayımlanması ile ilgili sonuç kararından da editör ve
editörler kurulu sorumludur.
3.2. Editörlerin Dergi Sahibi ve Yayıncı ile İlişkileri
Editör ve yayıncı arasında editoryal bağımsızlık ilkesi bulunmalıdır.
Editör ile yayıncı arasındaki ilişki yazılı bir sözleşmeye dayanmalıdır.
Editörün dergideki yazılarla ilgili alacağı kararlar yayıncı ve dergi sahibinin
müdahalesine açık olmayıp bağımsız olmalıdır.
3.3. Editörlerin Yayın Kurulu ile İlişkileri
Editör, yayın kurulu ile iletişim halinde olmalıdır.
Editör, yayın kurulunun dergiye katkı sağlayan ve dergi alanıyla uyumlu aktif
üyelerden oluşmasını sağlamalıdır.
Editör yayın kurulunun değerlendirmelerinde nesnel ve tarafsız olmalarını
sağlamalıdır.
3.4. Editörlerin, Editör Kurulu ile İlişkileri
Derginin editör kurulunda yer alan kişiler derginin gelişimine aktif olarak
katkı sunmalıdır.
Editör, editör kurulunu alanlarıyla ilgili yazı ve çalışmalarla ilgili
bilgilendirmelidir.
Editör, derginin yayın politikasını editör kurulunun da görüş ve önerilerini
dikkate alarak şekillendirmelidir.
3.5. Editörlerin Yazarlarla İlişkileri
Editör, yazarların derginin yayın ve yazım ilkelerinin ve makale şablonunun
güncel haline ulaşmalarını sağlamalıdır.
Editör, dergiye gönderilen yazılarda çok önemli bir problem olmadığı sürece
yazıları ön değerlendirme aşamasına almalıdır.
Editör, yazarlara, yazılarının tüm aşamaları ile ilgili doğru, açıklayıcı ve
bilgilendirici bir şekilde geri bildirim sağlamalıdır.
Editör, olumlu yöndeki hakem önerilerini göz ardı etmemelidir. Olumlu yöndeki
hakem önerilerinin reddi durumunda ret nedeni bilimsel, etik, yasal vb. normlar
çerçevesinde değerlendirmelidir.
Editör, yazılara gelen eleştirilerle ilgili yazarlara cevap hakkı tanımalıdır.
Editör, hakemlerin istedikleri düzeltme önerilerini ivedilikle yazara
iletmelidir.
3.6. Editörlerin Hakemlerle İlişkileri
Editör, dergiye gönderilen yazılar için çalışmanın alanına ve muhtevasına uygun
hakemler belirlemelidir.
Editör, hakemlere yazıların değerlendirilmesi ile ilgili gerekli form ve
dosyaları süresi içerisinde göndermelidir.
Editör, süresi içerisinde dönmeyen veya hakemlik etiğine uymayan hakemleri
hakem havuzundan çıkarmalıdır.
Editör, yazarın yazı dosyalarında yaptıkları düzeltmeleri ivedilikle hakemlere
iletmelidir.
Editör, yayın değerlendirme sürecinde hakemlerin kimlik bilgilerini gizli
tutmalıdır.
Editör, bilim etiğine uymayan ve kırıcı değerlendirmeleri yazara ulaşmadan
engellemelidir.
Editör, derginin hakem havuzunu daima güncelleyip geniş bir yelpaze
oluşturmalıdır.
Editör, yazıları farklı hakemlere gönderme konusunda çaba sarf etmelidir.
Editör, dergiye gelen yazıları aralarında çıkar çatışması-çıkar birliği olmayan
hakemlere yönlendirmelidir.
Editör, hakemlerin yazıları tarafsız, bilimsel ve nesnel bir dille çalışmayı
değerlendirmeleri için teşvik etmelidir.
3.7. Editörlerin Okuyucularla İlişkileri
Editör; okuyucu, araştırmacı ve uygulayıcılardan gelen geri bildirimleri
dikkate almak ve bu geri bildirimler konusunda okuyucu, araştırmacı ve geri
bildirim sağlayanlara sağlıklı geri bildirim vermekle yükümlüdür.
4. Hakemlerin Etik Sorumlulukları
4.1. Çift Kör Hakemlik
Hakemler, kör değerlendirme sürecine uygun olarak tarafsızlık ve gizlilik
içerisinde hareket etmelidir.
4.2. Gizlilik
Değerlendirme için hakemlere gönderilen çalışmalar gizli tutulmalıdır.
Çalışmalar başkalarına gösterilmemeli ve içerikleri tartışılmamalıdır. Gizlilik
kuralı, hakemlik yapmayı reddeden kişileri de kapsamaktadır.
4.3. İvedilik
Hakem değerlendirmesi yapmak üzere davet alan bir hakem, ilgili çalışma için
hakemlik yapıp yapamayacağını 15 gün içinde editöre bildirmelidir. Hakem
değerlendirme sürecini 15 gün içinde tamamlamalı ve yazarlar da sorumlu yazara
bildirilen değişiklikleri 15 gün içinde tamamlamalıdır.
4.4. Kaynak Belirtme
Hakemler, atıf yapılmamış yayımlanmış yayın tespiti, yazar tarafından yapılan
telif hakkı ihlali ve intihal durumlarının farkına varmaları durumunda konuyu
dergi editörlüğüne iletmelidir.
4.5. Tarafsızlık
Hakemler, çalışmayı tarafsız, bilimsel ve nesnel bir dille değerlendirmelidir.
Hakemler hakaret ve kişisel yorumlardan kaçınmalı, asgari nezaket kurallarına
uygun değerlendirme yapmalıdır. Hakemler, ilgili makaleyi bilimsel ölçütleri
göz önünde tutarak değerlendirmelidir.
4.6. Nezaket
Hakemler, ilmî olmayan veya hukukî sonuçları olabilecek mesnetsiz
değerlendirmelerden kaçınmalıdır.
4.7. Uzmanlık
Hakemler, uzmanlık alanı ile ilgili çalışmaları kabul etmeli, uzmanlık alanı
dışındaki çalışmaları reddetmelidir.
4.8. Çıkar Çatışması-Çıkar Birliği
Hakemler, değerlendirdiği çalışma ile ilgili çıkar çatışması-çıkar birliği fark
ederse hakemlik yapmayı reddederek bunu dergi editörlüğüne bildirmelidir.
5. Yazarların Etik Sorumlulukları
Yazar(lar), dergide yayımlanan çalışmanın her türlü yayın hakkının
gönderdikleri dergiye ait olduğunu kabul eder. Yazar(lar) dergimize
gönderdikleri yazılar için telif hakkı talep edemez.
Yazar(lar), dergiye gönderdikleri yazıları derginin yayın ve yazım kuralları
ile makale şablonuna uygun olarak sisteme yüklemelidir.
Yazar(lar), dergiye yayımlanmak üzere gönderilen makalenin daha önce herhangi
bir yerde, herhangi bir dilde yayımlanmadığını, yayımlanmak üzere başka bir
dergiye gönderilmediğini ya da
yayımlanmak için değerlendirmeye alınmadığını ve eğer makalenin tümü ya da bir
bölümü yayımlandı ise dergimizde yayımlanabilmesi için gerekli her türlü iznin
alındığını ve orijinal telif hakkı devri formu ile birlikte dergi editörlüğüne
gönderildiğini beyan ve taahhüt etmelidir.
Yazar(lar), aynı sayıda yayımlanmak üzere dergimize birden fazla yazı
göndermemelidir.
Yazar(lar), makaleye yazar olarak katkı sunmayan kişilerin ismini yazar olarak
eklememelidir.
Yazar(lar), dergiye gönderdikleri yazıların özgünlüğü temin etmelidir
Yazar(lar), dergimizde her türlü telifli materyal (tablo, şekil, katkı sunan
alıntılar vb.) ile ilgili tüm sorumluluğu üstlenmelidir.
Yazar(lar); başka yazarlara, katkıda bulunanlara veya kaynaklara uygun bir
şekilde atıf yapmalı ve ilgili kaynaklar mutlaka belirtilmelidir.
Yazar(lar), dergimize gönderilen çalışma ile ilgili bilinmesi gereken ve
çalışmanın bulgularını ya da bilimsel sonucunu potansiyel olarak
etkileyebilecek varsa mali ilişkiyi ya da çıkar çakışması (conflict of
interest) veya rekabet (competing interest) alanlarını bildirmeli; çalışmaya
yapılan tüm mali katkıları, sponsorlukları ya da proje desteklerini yazılı
olarak belirtmelidir.
Yazar(lar), dergiye gönderilen yazılar ulusal ya da uluslararası kongre ya da
sempozyumlarda sunulmuş ve özeti yayımlanmış çalışmalar ise bu niteliklerini
belirtmelidir.
Yazar(lar), dergimizde yayımlanmış olan yazısında anlamlı bir bilimsel hata ya
da uygunsuzluk tespit ettiğinde yazısını geri çekme ya da yazıdaki hatayı
düzeltme amacıyla hızlı bir şekilde editör ile temasa geçmelidir.
Yazar(lar), dergimize gönderilen çalışmaların, bilimsel araştırma ve yayın
etiğine uygunluğunu sağlamalıdır. Bu konuda YÖK Bilimsel Araştırma ve Yayın
Etiği Yönergesinde belirtilen kurallara titizlikle riayet etmelidir.
Yazar(lar), dergi editörlüğünün bir yazının ön kontrol, değerlendirme süreci ve
düzenleme süreci devam ederken yazar(lar)dan makalenin etik durumuna ilişkin
istediği ek belgeleri süresi içerisinde vermelidir.
Yazar(lar), değerlendirme süreci başlamış bir yayını ile ilgili
sorumluluklarını değiştirmemelidir. (yazar ekleme/çıkarma, sıra değiştirme)
Yazar(lar), dergiye yayımlanmak üzere gönderdikleri yazılarda temel insan
haklarına ve hayvan haklarına saygıyı esas tutmalıdır. Bu çerçevede makalelerde
kullanılacak deneklere ilişkin etik kurul onayını mutlaka almalıdır.
Dergi yönetimi, editör ve editör kurulu dergimize yayımlanmak üzere makale
gönderen yazarların, yukarıda belirtilen koşullara uymayı kabul ettiklerini varsaymaktadır.
6. YÖK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi’ne Uygunluk
YÖK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi, Madde 8'deki "Bilim
araştırma ve yayın etiğine aykırı eylemler" başlığında aşağıda verildiği
gibidir. Yazarların aşağıda ayrıntıları verilen hususlardan ciddiyetle
sakınmaları gerekir:
a) İntihal: Başkalarının fikirlerini, metotlarını, verilerini, uygulamalarını,
yazılarını, şekillerini veya eserlerini sahiplerine bilimsel kurallara uygun
biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseriymiş gibi sunmak.
b) Sahtecilik: Araştırmaya dayanmayan veriler üretmek, sunulan veya yayınlanan
eseri gerçek olmayan verilere dayandırarak düzenlemek veya değiştirmek, bunları
rapor etmek veya yayımlamak, yapılmamış bir araştırmayı yapılmış gibi
göstermek.
c) Çarpıtma: Araştırma kayıtları ve elde edilen verileri tahrif etmek,
araştırmada kullanılmayan yöntem, cihaz ve materyalleri kullanılmış gibi
göstermek, araştırma hipotezine uygun olmayan verileri değerlendirmeye almamak,
ilgili teori veya varsayımlara uydurmak için veriler ve/veya sonuçlarla
oynamak, destek alınan kişi ve kuruluşların çıkarları doğrultusunda araştırma
sonuçlarını tahrif etmek veya şekillendirmek.
ç) Tekrar yayım: Bir araştırmanın aynı sonuçlarını içeren birden fazla eseri
doçentlik sınavı değerlendirmelerinde ve akademik terfilerde ayrı eserler
olarak sunmak.
d) Dilimleme: Bir araştırmanın sonuçlarını araştırmanın bütünlüğünü bozacak
şekilde, uygun olmayan biçimde parçalara ayırarak ve birbirine atıf yapmadan
çok sayıda yayın yaparak doçentlik sınavı değerlendirmelerinde ve akademik
terfilerde ayrı eserler olarak sunmak.
e) Haksız yazarlık: Aktif katkısı olmayan kişileri yazarlar arasına dâhil
etmek, aktif katkısı olan kişileri yazarlar arasına dâhil etmemek, yazar
sıralamasını gerekçesiz ve uygun olmayan bir biçimde değiştirmek, aktif katkısı
olanların isimlerini yayım sırasında veya sonraki baskılarda eserden çıkarmak,
aktif katkısı olmadığı halde nüfuzunu kullanarak ismini yazarlar arasına dâhil
ettirmek.
f) Diğer etik ihlali türleri: Destek alınarak yürütülen araştırmaların
yayınlarında destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile onların araştırmadaki
katkılarını açık bir biçimde belirtmemek. İnsan ve hayvanlar üzerinde yapılan
araştırmalarda etik kurallara uymamak, yayınlarında hasta haklarına saygı
göstermemek, hakem olarak incelemek üzere görevlendirildiği bir eserde yer alan
bilgileri yayınlanmadan önce başkalarıyla paylaşmak, bilimsel araştırma için
sağlanan veya ayrılan kaynakları, mekânları, imkânları ve cihazları amaç dışı
kullanmak, tamamen dayanaksız, yersiz ve kasıtlı etik ihlali suçlamasında
bulunmak.
Etik İlkelere Uymayan Durumun Editöre Bildirilmesi
Editörler, hakemler, yazarlar ile ilgili etik ilkelere uymayan bir davranış ya
da değerlendirme sürecindeki, erken görünümdeki ya da yayımlanmış bir makale
ilgili etik olmayan bir durumla karşılaşılması durumunda ise t5621@gmail.com
adresine ileti yoluyla bildirilmesi gerekir.